به بهانه انتقال آب از دریای خزر به فلات مرکزی
تعداد بازدید : 2
ایران چند دریاچه نمک میخواهد؟!
بحث انتقال آب بهصورت جدی برای نخستین بار در روزهای پایانی دولت اصلاحات مطرح شد؛ مطالعات مرتبط با طرح انتقال آب خزر به سمنان در کارگروه «بررسی تأمین آب استان سمنان» در تاریخ هشتم تیرماه ۱۳۸۴ با حضور معاون اول رئیسجمهور وقت یعنی محمدرضا عارف و وزیر وقت نیرو - حبیباله بیطرف- به تصویب رسید، اما این طرح تا مدتها معلق ماند تا اینکه در پی مصوبه هیئت دولت در سفر استانی سمنان در چهاردهم دی ۱۳۸۹ و در دولت محمود احمدینژاد به وزارت نیرو و سرانجام در تاریخ ۳۰ خردادماه ۱۳۹۱ به شرکت «توسعه منابع آب و نیروی ایران» بهعنوان مجری ابلاغ شد.
احیای طرح انتقال آب از خزر
از آن زمان تاکنون اجرای این طرح تقریباً مسکوت ماند تا اینکه آذرماه سال گذشته، رئیس جمهور در سفر استانی به سمنان، حجت را در این زمینه تمام کرد و گفت: «از نظر دولت مشکلات انتقال آب از شمال ایران به استان سمنان برطرف شده و کارهای مطالعاتی مربوط به آن نیز انجام شده است. اگر سرمایهداری بخواهد برای انتقال آب از شمال به مرکز کشور از جمله استان سمنان اقدام کند، دولت این آمادگی را دارد تا امکانات لازم را در اختیار او قرار دهد.» پس از آن عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرد: «انتقال آب از دریا به داخل سرزمین برای برطرف کردن نیاز آبی مصرفکنندگان صنعتی، آب شرب و بهداشت مردم درصورت نیاز و با رعایت ضوابط زیستمحیطی از نظر من بلامانع است و با توجه به اینکه انتقال آب برعهده وزارت نیروست و محیطزیست وظیفه دارد بر نحوه انتقال آب نظارت داشته باشد که حداقل خسارت به محیطزیست وارد شود، تلاش خود را در این حوزه خواهیم کرد.»
موافقت با اجرای طرح انتقال آب خزر به فلات مرکزی
در نهایت هفته گذشته سازمان حفاظت محیط زیست موافقت خود را با اجرای طرح انتقال آب خزر به فلات مرکزی ایران اعلام کرد. موافقتی که عکسالعملهای زیادی را از سوی مردم، کارشناسان و نمایندگان مجلس در پی داشت. برخی کارشناسان بر این باورند که اجرای چنین پروژهای باید با در نظر گرفتن تمام ابعاد محیط زیستی، اجتماعی و اقتصادی صورت گیرد که انجام چنین مطالعاتی نیز حداقل به شش سال زمان نیاز دارد. آنها میگویند با توجه به اینکه با هر یک تن آب که انتقال مییابد، سه تن نمک از این طریق بازگردانده میشود، لازم است که تمام جنبههای محیط زیستی برای اجرای این طرح مورد توجه قرار گیرد. آنان همچنین تاکید دارند که علاوه بر در نظر گرفتن تبعات زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی این کار باید به آثار توزیع درآمدی نیز توجه کرد، چرا که وقتی ارزشگذاری صورت گیرد، میتوان در چارچوبهای منفعت هزینه، شاخصهای اقتصاد مهندسی طرح را ارزیابی کرد و از این طریق نسبت منفعت به هزینه را مورد سنجش قرار داد. باید به این مسئله نیز توجه کرد که انتقال آب موجب از بین رفتن حیات بخش و جنگلها میشود، لذا باید به تمام ابعاد این مسئله توجه کرد.
نظر مجلسنشینان چیست؟
در این میان برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی بر این باورند که بحث انتقال آب از دریای خزر یا خلیجفارس به فلات مرکزی موضوعی نیست که منجر به خشکیدن این دریاها شود. در مقابل، نمایندگانی هستند که با اجرای این طرح مخالف بوده و بر این باورند که به میان کشیدن طرح انتقال آب دریای خزر به استان سمنان دست بردن به نظام خلقت است. نظام خلقت بر این پایه است که در یک سوی کوه البرز جنگلهای هیرکانی با گونههای مختلف گیاهی و جانوری واقع شود و تاریخچه طولانی دارد.
چند دریاچه نمک دیگر برای ایران نیاز است؟
در این راستا، نوذر قهرمان، کارشناس حوزه آب و اقلیم و عضو هیئت علمی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران در گفتوگو با ایسنا با بیان اینکه، رویکرد انتقال آب از منابع آبی شمال و جنوب ایران به کویرهای مرکزی ایران، به طور عام، یا مناطق خشک به طور خاص جهت تأمین آب شرب یا کشاورزی محدود و پاسخ به تقاضای جمعیت رو به تزاید در شهرهای حاشیه کویر، قدمتی بیش از نیم قرن دارد، اظهار کرد: در جدیدترین مورد ازین تصمیمات، طرح اولیه شیرینسازی و انتقال آب دریاچه خزر (کاسپین) به نواحی شمال کویر مرکزی ایران مطرح و اخباری مبنی بر تأیید اولیه آن از سوی سازمان محیط زیست منتشر شده است. این کارشناس حوزه آب و کشاورزی با بیان اینکه انتقال آب از خزر صرفاً حفر یک کانال یا لولهکشی نیست، اظهار کرد: این امر در واقع برداشتن از آب یا ظرفی کم ورودی و رهاسازی آن در جوی پرولع برای بخار نیازمند ساخت بستر و مسیری است که آن هم به جبر اقلیم، عموماً زیستگاه درختان بوده و هست و موجب تعادل زیست بوم مناطق مابین خزر تا کویر مرکزی میشود. وی در ادامه با بیان اینکه آب مورد نظر برای انتقال باید شیرین شود، افزود: به جبران قصور در مصرف بیرویه و نابخردانه منابع آب ارزشمند، حال که به جای درست مصرف کردن، شورآبها را منبع جدید آب یافتهایم و سوژه تخصیص اعتبار و طرح، باید پاسخ دهیم نمک حاصل در دریا رها میشود یا در شورهزار سریع خلق شده پس از شیرینسازی؟ چند دریاچه نمک دیگر برای ایران نیاز است؟